- Czym jest praca zdalna
Praca zdalna polega na świadczeniu pracy poza siedzibą pracodawcy. Może ona przybierać dwie formy. Pierwszą jest korzystanie ze środków komunikacji elektronicznej i za ich pośrednictwem komunikowanie się z pracodawcą. Drugą jest wykonywanie części wytwórczych lub usług materialnych i następnie dostarczanie ich pracodawcy.
- Czy można odmówić polecenia pracy zdalnej?
W normalnych warunkach miejsce wykonywania pracy jest elementem uzgodnienia pracodawcy oraz pracownika i jest określone w umowie o pracę. Jednakże w trakcie pandemii zasada ta uległa istotnej zmianie i obecnie pracodawca może zmienić miejsce wykonywania pracy w formie polecenia bez zmiany umowy. Przy czym polecenie to może zostać wydane, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy. Tak więc pracownik może odmówić pracy zdalnej z powołaniem się na te trzy przyczyny. W takim przypadku istnieją 3 potencjalne scenariusze:
- Pracodawca poleca pracownikowi wykonywanie pracy w dotychczasowym miejscu zgodnym z umową o pracę;
- Nie mając możliwości zapewnienia pracownikowi pracy, pracodawca rozwiązuje umowę o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika;
- Nie mając możliwości zapewnienia pracownikowi pracy, ale mając nadzieję na powrót do normalności, pracodawca nie zwalniając pracownika, wprowadza przestój z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
- Czas pracy pracownika zdalnego
Organizacja czasu pracy pracownika zdalnego nie ulega zmianie z faktu, iż praca jest wykonywana w domu. A więc jeżeli pracownik miał w umowie o pracę określone godziny wykonywania pracy (np. między 8.00 a 16.00), to również w przypadku pracy zdalnej muszą być one przestrzegane. Jeżeli pracownik miał natomiast w umowie o pracę tzw zadaniowy system czasu pracy, to nie jest to wbrew obiegowym opiniom czas nienormowany, bowiem wówczas pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z Kodeksu pracy. A więc również te osoby mają prawo domagać się wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. Dlatego też ustawodawca upoważnił pracodawców do zobowiązania pracowników zdalnych do prowadzenia ewidencji wykonanych czynności, uwzględniającej w szczególności datę oraz czas ich wykonania.
- Monitoring pracownika zdalnego
Kontrola pracowników zdalnych w formie monitoringu wymaga przestrzegania RODO oraz Kodeksu pracy. W związku z powyższym jej zasady i cel muszą być szczegółowo uregulowane w prawie zakładowym, a informacje na ten temat muszą być podane do wiadomości pracowników.
- Ochrona danych osobowych oraz tajemnicy przedsiębiorstwa
Wykonywanie pracy w domu nie zwalnia zarówno pracodawcy, jak i pracownika od konieczności zapewnienia właściwego i zgodnego z prawem przetwarzania danych osobowych oraz zapewnienia tajemnicy przedsiębiorstwa. W związku z tym wszelkie działania i procedury, jakie w związku z tymi wymogami zostały wprowadzone u pracodawcy, wtedy gdy pracownicy wykonywali pracę w jego siedzibie, należy zastosować również do przypadków pracy zdalnej.
- BHP oraz wypadki przy pracy
Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy nie tylko pracownikom, lecz także współpracownikom wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz samozatrudnionym, którzy realizują pracę w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. A więc obowiązek ten dotyczy również pracowników zdalnych. Oznacza to, że wypadek w domu pracownika zdalnego należy uznać za wypadek przy pracy, a pracodawca, w momencie poinformowania go o tym zdarzeniu, ma obowiązek wszcząć odpowiednie procedury wynikające z powszechnie obowiązujących przepisów.
dr hab. Krzysztof Walczak
Katedra Prawnych Problemów Administracji i Zarządzania WZ UW
